آیین رونمایی از ترجمه عربی، فرانسه و ترکی استانبولی کتاب «هیاهو بر سر هیچ».

آیین رونمایی از ترجمه عربی، فرانسه و ترکی استانبولی کتاب «هیاهو بر سر هیچ»، روز دوشنبه (بیست‌و‌یکم تیرماه سال1400) از سوی مرکز ساماندهی ترجمه و نشر معارف اسلامی و علوم انسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، با همکاری خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد. در این آیین ابوذر ابراهیمی ترکمان (رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی)، عباس خامه‌یار (رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در لبنان)، صادق خورشا (مترجم کتاب به زبان عربی)، سیدمحمدمهدی نورانی (نماینده دارالحضاره الاسلامیه در ایران و ناشر کتاب در لبنان)، جمال کامیاب (رایزن فرهنگی سابق جمهوری اسلامی ایران در فرانسه)، حسن دیده‌بان (نماینده فرهنگی سابق جمهوری اسلامی ایران در ارزروم)، علی گوزل اوز(ناشر کتاب در ترکیه و نماینده مترجم به زبان استانبولی) و محمد رسول الماسیه (رئیس مرکز ساماندهی ترجمه و نشر معارف اسلامی و علوم انسانی) حضور داشته و درباره کتاب «هیاهو بر سر هیچ» سخنرانی کردند.

گزارش کامل این آئین در دو بخش:«متن سخنرانی­ها» و«بازخورد فعالیت در سایت­های خبری» به شرح زیر ارائه می­گردد.

کتاب «هیاهو بر سر هیچ » توسط آقای محمدعلی موحد در 204 صفحه نوشته شده و توسط انتشارات کارنامه در سال 1393 به چاپ رسیده است. موضوع اصلی این کتاب بسیار ارزشمند درباره خلیج فارس و بطور خاص در خصوص جزیره تنب کوچک است که نویسنده در آن به تاریخچه خلیج‌ فارس و معاهدات بین‌المللی ایران و انگلیس درباره آن می‌پردازد. محمدعلی موحد در این کتاب سعی کرده است به دور از گرد و غبار، ستیزه‌جویی و غوغاگری، زمینه را برای رفع سوء‌تفاهم و رنجیدگی در میان دو طرف آماده کند. او با بررسی سوابق تاریخی خلیج فارس در معاهدات بین‌المللی ایران و انگلیس و با ارائه اسناد محرمانه هندوستان و انگلستان و بررسی دقیق حقوقی اسناد و زیر و بم مذاکرات، ادعاهای ارائه‌شده از سوی شیوخ را بی‌اساس و مبالغه مستعار می‌شمارد.

الف). متن سخنرانی­ها

در ابتدای نشست ایوب دهقانکار، مدیرعامل موسسه خانه کتاب و ادبیات 

ایران گفت: نگارش این کتاب و ترجمه به زبان‌های گوناگون مثال بارز امر به معروف و نهی از منکر است. اهمیت کتاب و کتابت در ماندگاری هر ایده‌ای نقش بی‌بدیلی است و در احادیث بزرگان آمده است که علم و دانش و آگاهی و حقیقت را با کتابت حفظ کنید و این نقش کتاب است که بر گفتارهای شفاهی ارجحیت دارد. ماندگاری کتاب مساله روز جمهوری اسلامی ایران است که با ابزار علمی مثل کتاب معرفی می‌شود. وی افزود: در هر موضوعی باید جانب انصاف رعایت شود، خوب است که کل حقیقت با هم مطرح شود و سزاوار نیست که بخشی از حقیقت گفته شود. کتاب موحد چنین ویژگی دارد زیرا جانب انصاف رعایت شده و منطقی با قضایای خلیح فارس برخورد شده است. موحد در این کتاب زمینه محقق استماع قول و اتباع از قول احسن را فراهم کرده است. این اثر پژوهش شایسته‌ای است و برای خواننده بی‌طرف کار را راحت‌تر کرده است. دهقانکار ادامه داد: نکته دیگر که باعث مصداق امر به معروف و نهی از منکر است تاثیر حدیث حب وطن من‌ الایمان است که وطن‌دوستی در سیره عملی بزرگان دینی و ائمه بزرگوار تاکید شده است و دوستی وطن را یکی از نشانه‌های ایمان برشمرده‌اند. ترجمه این کتاب که به زبان فارسی منتشر شده به زبان‌های دیگر نمود داشته است و هر سه زبان عربی، ترکی و فرانسه گستره مخاطب دارند. طرف حساب‌های ایران عرب‌زبان هستند، زبان ترکی نیز اهمیت ویژه‌ای دارد و همسایه استراتژیک ایران است و زبان فرانسه نیز دارای مخاطب بسیاری در محافل بین‌المللی است. سپس پیام تصویری محمدعلی موحد در مراسم رونمایی از کتاب «هیاهو بر سر هیچ» پخش شد. موحد گفت: «بسیار خوشوقتم از اینکه شاهد مراسم رونمایی از کتاب خود به سه زبان از بزرگترین‌ زبان‌های عالم هستم. بر خود واجب می‌دانم که از همه بزرگان و سروران و دست اندرکاران این مراسم و سخنرانان محترم به ویژه دوستان دانشمندم، جناب پرفسور ییلدریم و جناب آقای دکتر ابراهیمی‌ترکمان سپاسگذاری کنم. من این کتاب را سال‌ها پیش نوشتم، در همان ایام که کتاب ولید حمدی تازه به چاپ رسیده بود و من بر آن شدم که مقاله‌ای در معرفی و نقد آن بنویسم اما قلم که روی کاغذ گذاشتم از اختیار من خارج شد و به حکم الکلام یجر الکلام مقاله‌ کوتاهی که در نظر داشتم، به تفصیل و اطناب گرایید. آن چه مهم است و در دیباچه کتاب به آن تأکید کردم و امروز هم می‌خواهم بر آن تأکید کنم، اين است كه هیاهو بر سر هیچ را برای اسم کتاب مناسب­تر یافتم». می‌خواهم بر آن تأکید کنم، اين است كه هیاهو بر سر هیچ را برای اسم کتاب مناسب­تر یافتم».

ابوذر ابراهیمی‌ترکمان، رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی نیز با اشاره به اولین آیه و سوره نازل شده بر پیامبر اکرم(ص) بیان کرد: اولین آیه مبارکی که به پیامبر اکرم(ص) نازل شد، اقْرَأْ بود، اما در زبان عربی ضرب‌المثلی وجود دارد که فلاسفه عرب می‌گویند: امت اقْرَأْ اهل مطالعه نیستند و کتاب نمی‌خوانند. وی افزود: نمونه بارز این ضرب‌المثل، کتاب ولید حمدی اعظمی، نویسنده عراقی است که محمدعلی موحد در قول این کتاب، «هیاهو بر هیچ» را پدید آورد. حمدیه اعظمی یک شخصیت عراقی و استاد علوم سیاسی دانشگاه است که کتاب‌های متعددی دارد. ابراهیمی‌ترکمان به بررسی مدارک مورد استناد حمدیه اعظمی در ادعا بر جزایر تنب کوچک ، تنب بزرگ، ابوموسی توسط محمدعلی موحد اشاره کرد و افزود: موحد در باره اثری که حمدیه با عنوان «النزاع بين دولة الامارات وايران حول جزر (أبو موسى وطنب الكبرى والصغرى) في الوثائق البريطانية» در سال 1993 م. خلق کرده است، می‌گوید: وقتی این کتاب را مطالعه کردم، دریافتم که دخل و تصرف بسیاری در این اسناد شده است که همان مصداق ضرب‌المثل عربی است. وی تأکید کرد: موحد در مقدمه کتاب «هیاهو بر سر هیچ» نکته‌ای را ذکر کرده است که مربوط به امانت داری در اسناد موجود است. وی می‌گوید: ما می‌توانیم درباره اسناد تحقیق کنیم و نظر دهیم اما حق نداریم اسناد موجود را دخل و تصرف کنیم و آنها را تغییر دهیم. در زمان مذاکرات نفتی، محمدعلی موحد مشاور هیأت مذاکره کننده بود و در مسائل نفتی و در همان زمان، مطالعات بسیاری به ویژه در زمینه خلیج فارس داشت. ابراهیمی‌ترکمان مطرح کرد: این اقدام ارزشمند محمدعلی موحد، مصداق بارز حمایت میهنی، وطنی و حق و حقوق یک ملت حق به جانب است. دولت‌هایی که به دنبال این هستند نام خلیج فارس را تغییر دهند یا ادعایی بر سر جزایر ابوموسی و تنب بزرگ و کوچک دارند، حقیقت را بهتر از دیگران می‌دانند اما تلاش می‌کنند بر حقیقت‌ها چشم پوشی کنند. موحد سعی کرد با اسناد موجود بر همان اسنادی که حمدیه اعظمی انجام داده به جای اینکه وارد بحث‌های شعاری شود، حقیقت را آشکار کند. عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی به ترجمه عربی، فرانسه و ترکی استانبولی کتاب «هیاهو بر سر هیچ» تألیف محمدعلی موحد اشار کرد و افزود: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با استناد بر همین اسناد که در آرشیو همه کشورها موجود است، نشان داد از نظر علمی، ادعاهای دیگران عاری از حقیقت است. این جزایر متعلق به جمهوری اسلامی ایران است و نام خلیج فارس همیشه باقی می‌ماند. 

عباس خامه‌یار، رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در لبنان گفت: تحریف تاریخ و سیاسی کردن این اسناد متأسفانه در تاریخ متفکران ما دیده می‌شود و هر کجا پا بگذاریم جای پای فتنه‌های انگلیسی را می‌بینیم. ما نباید نقش رسانه‌های انگلیسی را نادیده بگیریم. بررسی این اسناد با نقشی که شرکت هند شرقی ایجاد کرد مطرح شد و بعد از حرکت ناسیونالیسم که در جهان غرب ایجاد شد مساله رنگ دیگری به خود گرفت و نام‌گذاری مجهول برای خلیج فارس در نظر گرفته شد. وی افزود: اهمیت اسنادی که موحد به آن می‌پردازد و نظر و ایده‌های علمی که مطرح می‌کند بر ارزش کار می‌افزاید و بسیار بر این مساله تاکید داشته است. برخی از کتاب‌هایی که کشورهای وابسته به غرب در این زمینه منتشر کرده‌اند نشان می‌دهد که این اسناد را سطحی بررسی کرده و هم گزینش در انتخاب اسناد وجود داشته است و سیاست‌زدگی در این گونه آثار موج می‌‌زند و رسانه‌های وابسته به غرب در سال‌های اخیر ایران‌هراسی را نشان می‌دهد. سپس صادق خورشا، مترجم کتاب به زبان عربی در سخنانی گفت: کتاب هیاهو برای هیچ باید به عنوان کتاب درسی در گروه علوم سیاسی به دانشجویان ارائه شود تا زبان سیاست را از زبان استاد موحد بیاموزند. می‌توان از نظر ساختارگرایی به این کتاب نگریست، این کتاب شایسته بحث و نقد و بررسی است و مترجم توانا می‌تواند نظر و دیدگاه‌های این زبان را به زبان مقصد برساند. وی افزود، بینامتنی که در آثار استاد وجود دارد نشان می‌دهد که ابن سینا، بیرونی، خوارزمی، مولانا، عطار و شمس در شخصیت ایشان ذوب شده و در قلم وی پیداست و نگارش بیش از 300 جلد کتاب خود گویای این مطلب است. ژرف‌نگری که موحد در این کتاب داشته گواه این است که در این علم تخصص داشته و این کتاب شایستگی‌های بسیاری را داراست. مترجم کتاب به زبان عربی ادامه داد: می‌خواستم پاورقی‌های بسیاری بر این کتاب بنویسم اما فرصت نشد. عنوانی که برای کتاب انتخاب شده به گیرایی خواننده کمک می‌کند و نقاشی پیکاسو مانند با عنوان سفید که روی جلد آورده شده نشان می‌دهد که ما اهل صلح هستیم.تاریخ تمدن ایران بسیار ارزشمند است و ما باید تاریخ را زنده نگه داریم و با فلسفه تاریخ بتوانیم تمدن ایران را به 22 کشور عربی ارائه دهیم. سیدمحمدمهدی نورانی، نماینده دارالحضاره الاسلامیه در ایران و ناشر کتاب در لبنان سخنران بعدی نشست گفت:  از سال 2018 که آغاز همکاری ما مرکز ساماندهی ترجمه و نشر معارف اسلامی بود سعی کردیم کتاب‌های مختلف را در بیروت معرفی کنیم تا به زبان عربی ترجمه شود. کتاب «آفتاب در حجاب» سید مهدی شجاعی یکی از آثاری بود که به ربان عربی ترجمه کردیم. همچنین 10 جلد از انتشارات تسنیم که مربوط به امام راحل بود به چاپ رساندیم.  وی افزود: کتاب موحد یکی از بهترین ترجمه‌هایی بود که از زبان فارسی به عربی ترجمه شد. زیرا عبارت‌ها بسیار دقیق انتخاب شده است. جای بحث‌های علمی در جهان عرب کم است، امیدوارم این همکاری‌ها ادامه داشته باشد تا این روند ترجمه کتاب‌های فارسی به عربی در بیروت تداوم داشته باشد. جمال کامیاب، رایزن فرهنگی سابق جمهوری اسلامی ایران در فرانسه گفت: از سال 96 تا 99 به دو بهانه نام دکتر موحد را در پیش چشم داشتیم. ترجمه کتاب هیاهو بر سر هیچ که توسط دکتر میترا فرزاد ترجمه و به همکاری مشترک انتشارات شمع و مه و ناشر فرانسوی و مرکز ساماندهی ترجمه و نشر معارف اسلامی و علوم انسانی به چاپ رسید و این کتاب د رنمایشگاه کتاب پاریس عرضه و معرفی شد. این کتاب به نوعی گواهی است بر این مساله که دقت و حوصله و موشکافی استاد را می‌توان در لابه‌لای کتاب مشاهده کرد. دیگر کتاب «مقالات شمس» است که در فرانسه ترجمه شد و نشان از نوعی حقیقت‌‌جویی و حقیقت‌گستری است. وی افزود: بسیاری از پژوهشگران و محققان کتاب می‌نویسند و این بهانه‌ای است برای ثبت وقایع تاریخی اما چرا اثر موحد متمایز می‌شود زیرا که در کتاب‌هایش به دنبال حقیقت‌جویی و حقیقت‌گستری است و می‌توان روح جست‌وجوگری نویسنده را در آثارش ردیابی کرد که حقیقت نو را می‌خواهد به خواننده بشناساند. موحد دانشمندی و خردمندی را همراه با فروتنی دارد. علی گوزل اوز، ناشر کتاب در ترکیه و نماینده مترجم به زبان استانبولی دیگر سخنران نشست بود، وی گفت: در  سال 2018 در دانشگاه استانبول سه کتاب از دکتر موحد رونمایی شد: مثنوی معنوی، شمس تبریزی و هیاهو برای هیچ. این کتاب پژوهشی مستند است و موحد با بهره‌گیری از اسناد به بررسی مدارک مورد استناد شیوخ در ادعا بر جزایر تنب کوچک، تنب بزرگ، ابوموسی می‌پردازد. وقتی کتاب به روابط بین‌المللی ترکیه فرستاده شد با اسناد و مدارکی که در متن کتاب وجود داشت گفته شد که مرجع بسیار مهی است. 

حسن دیده‌بان، نماینده فرهنگی سابق جمهوری اسلامی ایران در ارزروم گفت: بیش از 20 کتاب از فارسی به ترکی ترجمه کرده‌ایم و یکی از کتاب‌هایی که در این زمینه به زبان ترکی منتشر کردیم شاهنامه فردوسی بوده است. باید بگویم  بسیاری از دانشگاهیان از زمانی که خط ترکیه لاتین شد توانایی خواندن زبان ترکی را نداشتند و لازم بود تا پژوهشگرانی کتاب‌های تاریخی را در ترکیه ترجمه کنند. وی افزود: عدم شناخت مردم از تازه‌های نشر ایران به دلیل خط لاتین ترکیه است و این مساله نشان می‌دهد که با تاریخ خود بیگانه شده‌اند. همچنین درباره خلیج فارس و جزایر سه‌گانه اطلاعات نادرستی ارائه شده بود و چاپ چنین منابعی می‌تواند به پژوهشگران و محققان این حوزه کمک بسیاری کند. دیده‌بان ادامه داد: کتاب‌هایی که در ترکیه چاپ شده است با موضوعات دینی و ادبی و فلسفی است و کتاب‌های تاریخ و تمدن ایران در ترکیه چاپ نشده است. او گفت: ناشران ترکیه علاقه‌مند هستند که کتاب‌های ادبی و تاریخی ایران را ترجمه کنند و بسیاری از کتاب‌های ترکیه‌ای بلافاصله ترجمه و چاپ می‌شود.

محمد رسول الماسیه، رئیس مرکز ساماندهی ترجمه و نشر معارف اسلامی و علوم انسانی پس از تشکر و قدردانی از سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در سخنانی کوتاه گفت: جامعه ایران به شدت به فعالیت و ترجمه نیازمند است. محمد رسول الماسیه، رئیس مرکز ساماندهی ترجمه و نشر معارف اسلامی و علوم انسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی نیز بیان کرد: ما سالیانه در مرکز از حدود هفتاد عنوان کتاب حمایت و آن‎ها را منتشر می کنیم و فعالان این عرصه را مورد تشویق قرار می‌دهیم. وی افزود: قرار بود رونمایی از کتاب هیاهو بر سر هیچ را در اردیبهشت ماه و روز ملی خلیج فارس برگزار کنیم؛ اما به چنددلیل از جمله اینکه ترجمه عربی کتاب به دستمان نرسید، مراسم به تعویق افتاد و امروز برگزار شد. الماسیه همچنین، گفت: به ناشران کشورمان اعلام می‌کنیم چنانچه آثار فاخری دارند که می‎خواهند در خارج از کشور منتشر کنند، از حمایت بنیاد نشر برخوردار خواهند شد. 

پایان‌بخش نشست رونمایی از کتاب «هیاهو بر سر هیچ» نوشته موحد به سه زبان عربی، فرانسه و ترکی استانبولی بود. محمدعلی موحد، مورخ و پژوهشگر نامی در سال 1302 در شهر تبریز دیده به جهان گشود. موحد تحصیلات خود را در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران ادامه داد و در سال 1338 موفق به اخذ مدرک دکترای حقوق خصوصی از این دانشگاه شد.

ب). بازخورد رونمایی در سایت­های خبری انعکاس این فعالیت در سایت­های خبری که به صورت دو مرحله­ای و در دو قالب " پیش خبر" و "خبر برگزاری برنامه" انجام شد، متن و تصاویر خبری آن از طریق کارشناس مرکز برای اکثر خبرنگاران خبرگزاری­ها از جمله: خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، مهر، فارس، ایکنا، پایگاه خبری ترجمان، اتحادیه مترجمان، اتحادیه ناشران، برخی از مترجمان و ناشران ارسال گردید و خبرگزاری کتاب نیز لینک آن را در اختیار خیلی از سایت خبری قرار داد که خوشبختانه اطلاع رسانی خوبی در این خصوص به شرح برخی از آن موارد که در زیر ارائه می­گردد انجام شد.

گروه مدیریت، هم افزایی و ساماندهی

مرکز ساماندهی ترجمه و نشر معارف اسلامی و علوم انسانی

22/4/1400