کتاب اخلاق و تربیت اسلامی، گرچه اساساً به عنوان منبع درس اخلاق و تربیت اسلامی رشته‌های دانشگاهی نوشته و تدوین شده، ولی برای عموم علاقه‌مندان آموزه‌های اخلاقی و تربیتی با نگرش اسلامی، سودبخش است. این کتاب بر اساس اسلوب و روش قرآنی به گونه‌ای تألیف شده که بتواند به عنوان متن آموزشی مورد استفاده قرار گیرد. در فصل اوّل (کلیات) این کتاب به بیان تعاریف و مفاهیم و موضوع تربیت و اخلاق و نقش آن در سعادت انسان پرداخته شده و مباحث تربیت اخلاقی مانند انسان‌شناسی و حقیقت تربیت، مبانی، اهداف، اصول، ابعاد و شیوه‌ها و مراحل و محیط تربیت، در هفت فصل بعدی به انجام رسیده است. به باور نویسنده، در مسیر تربیت، شناخت انسان و استعداد‌های بالقوّه‌ی او، شناخت حقیقت تربیت را میسّر می‌سازد. در حقیقت، بعد از شناخت انسان است که می‌توان از مبانی و زیرساخت‌های فکری و باور‌های اعتقادی و شناخت مبدأ و معاد و رابطه‌ی انسان با خدا و جهان سخن گفت؛ زیرا اهداف تربیت اسلامی بر این مبانی استوار است.
کتاب اخلاق و تربیت اسلامی، با در نظر گرفتن این که اصول و قواعد و معیار‌های نظام تربیتی اسلام، ملاک ارزش‌های اخلاقی را تعیین می‌کند، آگاهی از ابعاد تربیت در زمینه‌های مادّی و معنوی، عقلی و عاطفی، اخلاقی و عرفانی، فردی و اجتماعی، را بیان‌گر شیوه‌ها و راهبرد‌ها و مراحل رسیدن به مکارم اخلاقی می‌داند و تأکید دارد که نظام تربیتی اسلام، ایمان و تعبّد و تجربه و عمل را در جهت شکل‌گیری شخصیت اخلاقی فرد به خدمت می‌گیرد و با تهذیب نفوس، زمینه‌ی تحقّق «ملکه‌ی اخلاقی» را فراهم می‌سازد و به همین دلیل است که تزکیه‌ی نفس، نقش عمده‌ای در انسان‌سازی ایفا می‌کند.
|