جلد 45 مجموعه ي" دانشنامه جهان اسلام " متضمن مقاله هاي تحقيقي است كه به چگونگي و پيدايش و سير تحول داستان نويسي باتأكيد برداستان بلند وكوتاه درجهان اسلام وبه طور خاص دركشورهاي ايران ، تركيه ، تاجيكستان ، افغانستان ، آذربايجان و سرزمينهاي عربي اختصاص دارد.
درمقالات اين مجموعه چگونگي تحول وتجدد ادبي درسرزمين هاي اسلامي ، بامحوريت داستان ، بحث و بررسي شده است.دراين مطالعه خوانندگان دركنار آشنايي با روند داستان دراين سرزمين ها با سير تقابل دو نيروي سنت و تجدد آشنا مي شوند. داستان نوين يكي از انواع ادبي است كه در صدسال اخير به پيروي از داستان هاي غربي در كشورهاي مسلمان پديد آمد و به دو دسته ي " داستان بلند " و " داستان كوتاه " تقسيم مي شود. امروزه ادبيات داستاني آينه اي است از زندگي انسان معاصر . اگر رمان يا داستان بلند شرح و نقلي است از زندگي شخصيت ها ، داستان كوتاه به برشي از زندگي قهرمان مي پردازد و برخلاف داستان بلند ، تمركزش برحال و هوا (mood) است تا داستان گويي و روايت.
دركتاب حاضردرباب چگونگي وپيدايش وسيرتحول داستان نويسي ، باتأكيد برداستان بلند و كوتاه در ايران ، تركيه ، منطقه ي قفقاز و سرزمين هاي عربي بحث مي شود.در تمامي اين سرزمين ها داستان نويسي جديد تحت تاثير ترجمه ي داستان هاي غربي و سفرنامه ها پاگرفت و رشد كرد و درپي آن ، رمان هاي تاريخي نيز شكل گرفت.
رمان هاي تاريخي با اين كه تحت تاثير رمان هاي غربي به وجود آمدند ، دراين سرزمين ها اين نوع ادبي بازگوكننده و صورت جديدي از قالب هاي سنتي نظير حكايت ، مقامه و قصه بوده است.
تاريخ داستان نويسي دراين سرزمين ها در واقع تاريخ تجدد ادبي است. درمطالعه ي اين كتاب به چند نكته بايد توجه كرد : نخست اين كه آغاز و رشد و تحول داستان نويسي در تمام اين سرزمين ها تقريباً يكسان و همزمان بوده است. دوم ، اين سرزمين ها قرابت فرهنگي بسياري با يك ديگر دارند . سوم اين كه منشأ داستان نويسي در تمام اين مناطق غرب بوده است.
داستان نويسان جهان اسلام كوشيده اند دركنار تاثيرپذيري از غرب در قالب و فرم و محتوا ، تاحد امكان بازگوكننده ي موقعيت و اقليم فرهنگي ، و روايتگر خرده فرهنگ ها ، مسائل ، نگراني ها و رنج ها و واقعيت هاي زندگي مردم سرزمين خود باشند.
|