کتاب احیای تفکّر اسلامی اثر استاد شهید مرتضی مطهّری مشتمل بر پنج سخنرانی است که در سال ۱۳۴۹ خورشیدی (1970 میلادی) در حسینیه‌ی ارشاد ایراد شده‌اند. سخنرانی اوّل به مناسبت یادبود اقبال لاهوری، درباره‌ی «اقبال و احیای فکر دینی» ارائه شده و در سخنرانی‌های بعدی درباره‌ی موضوعاتی هم‌چون: «تفکّر دیروز و امروز مسلمین»، «میزان تأثیر عمل در سعادت انسان»، «تفکّر زنده و تفکّر مرده»، «تفکّر اسلامی درباره‌ی زهد و ترک دنیا» و «فلسفه‌ی زهد در تفکّر اسلامی» سخن رفته است.
نویسنده در این کتاب بر احیای اسلام مرده تأکید دارد و اشاره می‌کند که امروزه روح اسلام در جوامع اسلامی وجود ندارد و فقط نشانه‌هایی ظاهری از اسلام در زندگی مسلمین نمایان است. از نظر نویسنده، دین اسلام را به دلیل وجود کتاب و سنّت پیامبرش، با همبستگی مسلمین می‌توان احیا نمود. از نظر وی، همبستگی یکی از علائم حیات، و از شاخص‌های تفکّر اسلامی‌ست. به باور وی، تفکّر دیروز و امروز مسلمین دست‌خوش تغییر و تخریب شده و از همین رو باید ریشه‌های آسیب‌دیدگی تفکّر اسلامی را یافت و در جهت زنده نگه‌داشتنش تلاش نمود. نویسنده با بیانی رسا بر ضرورت احیای تفکّر و اندیشه‌ی اسلامی بر اساس مبانی قرآنی و اصول مکتب اسلامی تأکید می‌ورزد. وی با اشاره به مکاتب مختلف فکری دنیای امروز که هر کدام دارای اصولی مکتوب‌اند، توصیه می‌نماید که در اسلام نیز به عنوان یک مکتب الهی، باید از قرآن به عنوان یک اصل مکتوب و مستند و مورد قبول، پیروی کرد و از آن برای احیای مکتب فکری اسلام بهره جست.
|