ادوار شعر فارسی

نویسنده در این اثر شعر فارسی معاصر را از دوره‌ی انقلاب مشروطه تا سقوط دوره‌ی پهلوی بررسی می‌کند، اما نگاهی کوتاه نیز به شعر قبل از مشروطه می‌افکند. شفیعی کدکنی برای تحلیل هر دوره به این عوامل می‌پردازد: چهره‌ها، صداها، مسائل اصلی(تم ها، درون مایه‌ها)، خصایص تکنیکی (فرم، زبان و موسیقی)، عوامل تغییر (موثرهای فرهنگی و موثرهای اجتماعی و اقتصاسی [Socioeconomic]). بررسی شعر دوره‌ی مشروطیت با معرفی چهره‌هایی همچون بهار، ایرج میرزا، دهخدا، سید اشرف (نسیم شمال)، عارف، میرزاده‌ی عشقی، لاهوتی و فرخی یزدی آغاز می شود. به تصریح نویسنده: «صدای اصلی مشروطیت، بیشتر یا میهن پرستی است یا انتقاد اجتماعی ... درونمایه‌های شعر مشروطه، در قیاس با دوره‌ی قبل، مسائلی است از قبیل: آزادی، وطن، زن، غرب و صنعت غرب، انتقادهای اجتماعی و تا حد زیادی دوری از نفوذ دین، فقدان تصوف و باز هم کلیت معشوق در آثار غنایی. البته شعر غنایی به معنی عاشقانه نُرم و هنجارِ طبیعی ادبیات مشروطه نیست» .

بررسی ادوار بعدی بدین قرار است: -  عصر رضاشاهی (علاوه بر شاعران مشروطه، چهره‌هایی چون پروین اعتصامی، نیما یوشیج و شهریار معرفی می‌شوند. در این دوره به دلیل فشار و سانسور مفاهیم دوره‌ی مشروطه کم رنگ می‌شود و انتقادها نیز سطحی است).

• از شهریور 1320 تا کودتای 28 مرداد 1332 (در این دوره چهره‌های جدیدتری مطرح می‌شوند؛ از جمله: خانلری، سایه (هوشنگ ابتهاج)، کسرایی، رحمانی، شاملو و نادرپور. ادامه‌ی رمانتیسم عصر رضا شاهی، ادبیات کارگری، سمبولیسم اجتماعی نیما و شعر اجتماعی خطابی «سایه» از مختصات شعر این دوره است).
• از کودتای 1332 تا 1340 (اخوان ثالث و مشیری و چند تن دیگر از شاعران این دوره‌اند. بازتاب مسائل اجتماعی، سایه ی یأس آور پس از کودتا، و ناامیدی از ویژگی‌های شعر این دوره است.
• از حدود 1340 تا 1349 (فروغ فرخزاد مرکز شعر این دوره است. مضامین این دوره، استمرار دوره‌ی قبل است. زبان شعر این دوره در سیر تکامل خود غنی‌تر شده و به اوج می‌رسد. «شعر فارسی از این دوره به بعد در نمونه‌های درخشانش مثل کارهای شاملو و فروغ و سپهری می‌تواند در کنار شعر معاصر جهان قرار گیرد»).
•  از 1349 یا اوج گیری مبارزه‌ی مسلحانه تا بهمن 1357(شامل معرفی چهره‌های دیگری همچون خسرو گلسرخی و سعید سلطانپور که به تصریح نویسنده : «مبارزه‌ی مسلحانه‌ای که به شکل گسترده و مشخص در سیاهکل آغاز شد و ستیزهای حماسی دیگری را در پی داشت، مفهوم مبارزه و بینش اجتماعی نسل جوان یعنی اکثریت جامعه‌ی ما را دگرگون کرد». همین وضع، فضای شعر را نیز متأثر کرده چهره‌ی شاخص این دوره نیز شاملو است).

مبحث بعدی کتاب نیز شامل اطلاعات گسترده‌ای است در باب شعر فارسی بعد از مشروطیت که در پایان نیز نمودار شعر فارسی در قرن اخیر ترسیم می‌شود.